Dün 6 Mayıs’tı. “Tam Bağımsızlık” istekleriyle yüründü alanlarda... 6 Filo için yapılan gösteriler anımsandı.
6 Mayıs nicedir bağımsızlığı isteyen delikanlıların katledilişleriyle anılacak bir tarih. Deniz’in, Hüseyin’in Yusuf’un katledilişi . Bir zamanlar Hızır ile İlyas’ın buluştuğu tarihti. Bir zamanlar bahar bayramıydı. 1970’lerde fidan kırımının tarihi oldu.
Öncesinden Taylan Özgür’ün öldürülüşünü anımsayabilirsiniz. Sonrasında Sinan’ın. Ve nice isim: Harun Karadeniz, Mahir Çayan, İbrahim Kaypakkaya, Ulaş Bardakçı... Erdal Eren’e ulaşan bir okumuşlar, devrimciler kırımı. Ardından sıkıyönetimin ve işkencenin doğallaşışı, sanki kanıksanışı.
1968 yılı bütün dünya için bir başlangıç tarihidir. Dipten gelen bir devrimci dalganın tüm dünyadaki kıpırtıları. 1905, 1917 gibi tüm dünyada izlenebilen olayların tarihlenebileceği günler. Yine de bizim 1968’imiz başkadır bizim için.
Türkiye’deki olayların farklılığını 68’ Kuşağından Aydın Çubukçu yazdı: Bizim ’68.
Üniversiteden dağlara, Fikir Kulüpleri’nden gerillaya...Deniz, Yusuf, Hüseyin, Mahir, İbrahim, Sinan...
Dönemin bütün fırtınasını, neşesi, heyecanı ve acısıyla yaşamış olanların tanıklıklarıyla... “Devrimcinin ‘68’i” diye tanımlanabilecek bu kitap 10. Baskıya ulaştı. Artık e kitap olarak da Evrensel Basım Yayından alabilirsiniz. 10. basıma hazırlanan yeni ön söz; Deniz, Yusuf, Hüseyin’in ailelerine yazdıkları mektuplar ve son sözleriyle...
1968’in en önemli yanı edebiyata vurduğu damgadır.Toplumcu gerçekçi edebiyat bildirileriyle bir kez daha belirdi, toplumcu edebiyat gayriresmi tarih görevini üstlendi. 1968’in edebiyattaki adım seslerini ben yazdım: 68’in Edebiyatı, Edebiyatın 68’i . Çok partili siyasal yaşamdan sendikal mücadeleye uzanan yoldaki şiirler, öyküler...Dağlarca’nın tutuklanmasına yol açan, kitapçı dükkanının vitrinindeki o benzersiz Horoz şiiri:
Erken öten güzel horoz/Öt söküp giden gecede bir daha/inlesin sessizlik/Korku girsin yüreğine karanlıkta çalanların//Öt ki kara dağlar allana/Yiğitlerin amacına yollana/.../Erken öten horozun başı kesilirmiş/Bitmez tükenmez ki başın kesile kesile/Her çağda her yüzyılda her gün//senin altın sesindir getiren ışığımızı/Öt ki kara dağlar allana/Aç eller tok tarlalara çullana”. Olayların 1980’e kadar takvimi, idamlar, idamlar, baskınlar için yazılmış şiirler, öyküler ve bu öykülerden, şiirlerden alıntılar da bu kitapta yer alıyor... Adnan Özyalçıner’in Gözleri Bağlı Adam, Aradakiler, Erdal Öz’ün Kanayan, Yaralısın , Gülünün Solduğu Akşam (Ve bulabilirseniz Deniz Gezmiş Anlatıyor), Leyla Erbil’in Eski Sevgili’si, Karanlığın Günü, Selim İleri’nin Pastırma Yazı dönemi yansıtan kitaplardan yalnızca bir ikisi. Bu kitaplardan da alıntılar var.
Arif Damar, Edip Cansever, Turgut Uyar, Cemal Süreya, Can Yücel, Gülten Akın, Refik Durbaş, Ataol Behramoğlu, Nihat Behram, İsmail Uyaroğlu ve dönemin bir anda hatırlanamayan şairlerinin günü gününe yazılmış, şiirden çok çığlığı anımsatan ürünlerinden örneklerin de ağır bastığı bu seçkiyi Evrensel Basım Yayından alabilirsiniz.
Deniz, Yusuf, Hüseyin asılınca gidip ‘Bu ülkede adalet yok’ diye barodan kaydını sildiren Avukat Şekibe Çelenk için hazırlanmış Denizler’in Şekibe Ablası (Serpil Çelenk Güvenç-Sultan Özer, Evrensel Basım Yayın) unutmamanız gereken kitaplardan.
Yalnız siyasal değil, hukuksal yönden de hayli tartışmalı olan ve artık bulunmayacak olan “karar” metinlerini de içeren Halit Çelenk’in İdam Gecesi Anıları, (Tekin Yayınevi, İmge Yayınevi, e baskı da var) okumanız gereken belgelerden. Nihat Behram’ın Darağacında Üç Fidan (Everest Y.), Abim Deniz (Can Dündar, Can Yayınları) kitaplığınızda bulunmalı.
Dönemin arayıp edinmeniz gereken öteki tanık kitapların ilk hatırladıklarım: Sevgi Soysal : Yıldırım Bölge Kadınlar Koğuşu,Yürüyüş; Nezihe Meriç: Dumanaltı, Füruzan: 47’liler, Mehmet Eroğlu (‘68 kuşağı hakkında en çok roman yazanlardan): Issızlığın Ortasında, Geç Kalmış Ölü, Yarım Kalan Yürüyüş, Adını Unutan Adam. Ayla Kutlu: Kaçış, Hoşçakal Umut, Adalet Ağaoğlu: Bir Düğün Gecesi.
1968’in izlerinin bulunduğu edebiyat eserleri size resmi tarihten daha çok yararlı olacaktır, kefilim.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder